Ontdek de grammofoonplaten
De schellakplaat is het oudste type grammofoonplaat. Ze was een goeie 60 jaar in gebruik, van 1890 tot eind jaren 1950. In vergelijking met modernere lakplaten of microgroefplaten, heeft een schellakplaat een matter oppervlak. Bovendien is ze zwaarder, dikker en minder flexibel.
Groot, groter, grootst; schellakplaten komen in verschillende formaten. De meest voorkomende afmetingen zijn 7” (17,78 cm), 10” (25,4 cm), 12” (30,48 cm) en 16” (40,46 cm).
… schellakplaten afgespeeld worden op 78 toeren per minuut?
Lakplaten vinden we vooral terug in de periode 1930-1970. Hun samenstelling durft wel eens te variëren. De kern bestond meestal uit glas, metaal of karton. Die werd gelakt, waarna men in de toplaag de klank graveerde.
Lakplaten zijn zwaarder dan vinylplaten en lichter dan schellakplaten, afhankelijk van het materiaal waaruit de kern is gemaakt. Ze hebben doorgaans een zelfgeschreven label. Dit type grammofoonplaten werd niet in massa geproduceerd en is dus eerder zeldzaam.
… lakplaten veel sneller verslijten dan vinylplaten omdat ze uit een zachter materiaal bestaan?
In 1948 maakte de wereld kennis met vinylplaten – in de volksmond ook gekend als lp’s. Er bestaan twee formaten: 10”(een diameter van 25 cm) en 12” (een diameter van 30 cm). De meeste platen speel je af op 33⅓ toeren per minuut, hoewel er uitzonderingen zijn.
Vinylplaten hebben een smallere groef dan schellak- en lakplaten. Je hebt dus een dunnere naald nodig om ze af te spelen.
Singles vormen een subcategorie binnen de vinylplaten. Ze bevatten slechts een handvol nummers en worden afgespeeld op 45 toeren per minuut. Je vindt ze in allerlei formaten: 12” (30 cm), 10” (25 cm) en 7” (18 cm).
… er naast de klassieke zwarte platen ook gekleurde vinylplaten bestaan? Picture discs hebben zelfs complete afbeeldingen.
… er ook vierkante grammofoonplaten bestaan? De dunne, flexibele platen werden in de jaren 60 en 70 bij magazines gevoegd als luistermateriaal, en konden op een gewone platenspeler als single afgespeeld worden.
*Foto Flexidisc, Public Domain
Deze website is een project van meemoo, Vlaams instituut voor het archief, met de steun van de Vlaamse Overheid en EFRO. Heb je toevoegingen of aanbevelingen? Neem contact met ons op. Voor meer informatie over meemoo kan je terecht op www.meemoo.be.
Het project won in oktober 2019 een Archive Achievement Award, uitgereikt door FIAT/IFTA, binnen de categorie ‘Excellence in Media Preservation’.
